عنوان گزارش : گزارش تخصصی برطرف کردن ضعف پایه ای درس فیزیک سوم دبیرستان
نوع فایل : (Word) قابل ویرایش
تعداد صفحات: ۲۵
تجربه ی طولانی تدریس من و سایرهمکاران در مقطع دبیرستان نشانگر آن است که هر ساله تعدادی از دانش‌آموزان نه تنها به اهداف کلی درس فیزیک دست نمی یابند بلکه در یادگیری بیشتر مباحث این درس نیز با مشکل روبرو هستند. کلاس من در دبیرستان بعثت اسفراین که من در آن مشغول به تدریس می‌باشم نیز ازاین قاعده مستثنی نبوده ودانش‌آموزان این مدرسه نیزدر یادگیری مفاهیم فیزیک مشکل داشتند. به گفته ی مدیر مدرسه که دارای چند سال سابقه مدیریت و تدریس درپایه‌های مختلف آموزشگاه‌های دیگربوده است.
دیگر دانش‌آموزان سالهای گذشته نیز همین مشکل یادگیری را داشتند. به همین جهت تصمیم گرفتم دلایل بوجود آمدن این مشکل را پیدا کرده و برای آن راه حل هایی در نظر بگیرم. با شواهدی که بنده بدست آوردم به این نتیجه رسیدم، که مشکل یادگیری این دانش‌آموزان مربوط به ضعف پایه ای درس فیزیک در سالهای قبل بود و بنده با راه حل هایی که در نظر گرفتم مشکلات دانش‌آموزان را حل کردم.
فیزیک باعث توسعه تفکر منطقی میشود و از جاذبه زیبایی شناسانه نیز برخوردار است.
درس فیزیک، یکی از ارکان مهم تدریس و یکی از پایه‌های بنیادین در سطوح مختلف تحصیلی میباشد که مقدمه ورود به سالهای بعدی برای نیل به اهداف مهم جامعه میباشد که هر زمان بـاید مورد اهمیت خاصی از سوی معلمین و دست اندرکاران آموزش و پرورش در تمامی پایه‌ها و مراکز قرار گیرد که با شاخص قرار دادن این درس، انتظار می‌رود جوامع در سالهای آتی نه تنها در این درس به مشکلی برخورد نکرده باشند بلکه بتوانند از عهده انجام مسئولیتهای محوله در رابطه با این درس برآیند.
فیزیک، یکی از درس‌های علوم پایه است و از اهمیت بالایی برخوردار است، اما عواملی مانند ناکارآمدی و سنتی بودن شیوه تدریس، خشک بودن فضای کلاس درس، حجم بالای کتاب، بالا بودن جمعیت دانش‌آموزی در یک کلاس موجب شده است برخی دانش‌آموزان در طول دوران تحصیل خود با دشواری این درس را فرا بگیرند. طبق گفته کارشناسان آموزشی تعداد کمی از دانش‌آموزان به این درس علاقه دارند در حالی که اگر آنها با شیوه‌های نوین، آموزش داده شوند نه تنها حلاوت این درس را حس میکنند بلکه با استفاده از آن میتوانند از تفکر منطقی و خلاق برخوردار شوند.
فیزیک از علومی است که موجب تقویت خلاقیت و افزایش قدرت تجزیه و تحلیل دانش‌آموزان میشود، با این حال، برخی از دانش‌آموزان برای فراگیری این درس، علاقه وانگیزه کافی ندارند و شاهد افت تحصیلی آنها در این درس هستیم.
اینجانب……………. دبیر فیزیک دبیرستان…………………….. در سال تحصیلی ٩۵-٩۴ مشغول به تدریس بودم. بعد از چند جلسه ای که از تدریس گذشت متوجه شدم که دانش‌آموزان مفاهیمی که به آنها آموزش می‌دهم را به خوبی یاد نمیگیرند و حتی در مفاهیم ساده و پایه ی فیزیک نیز مشکل دارند. بنابراین تصمیم گرفتم که به بررسی علل و عوامل مشکلات ضعف این دانش‌آموزان در درس فیزیک بپردازم.
برطرف کردن ضعف پایه ای دانش‌آموزان پایه سوم دبیرستان در درس فیزیک با استفاده از راه حل‌های مناسب
بررسی علل ضعف دانش‌آموزان در درس فیزیک
پیدا کردن راه هایی جهت حل مشکل ضعف دانش‌آموزان در درس فیزیک ارائه پیشنهاداتی جهت حل مشکل ضعف دانش‌آموزان در درس فیزیک
در مقایسه با شاخص دانش‌آموزان باید مفاهیم فیزیک را به خوبی یاد گرفته و به درس فیزیک علاقکمند شوند.
اولین گام جهت پیدا کردن دلایل مشکلات مشاهدات از خود دانش‌آموزان بود.
جهت کسب اطلاعات در مورد میزان آمادگی دانش‌آموزان در هفته‌های ابتدایی سال تحصیلی و بعد از پی بردن به مشکل ضعف یادگیری دانش‌آموزان، ارزشیابی تشخیصی انجام داده که سوالات بیشتر، شامل سوالاتی از کتاب فیزیک سالهای گذشته میشود که بیشتر جنبه لمسی ودرکی داشت. و مربوط به مباحثی از کتاب میشود که باید مفاهیم آن را تجسم و درک کرد، سپس اقدام به حل آنها نمود. جدول نمرات دانش‌آموزان در زیر آورده شده است:
| شماره دانش آموز | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ |
| نمره | ۱۲ | ۱۰ | ۸ | ۷ | ۱۱ | ۹ | ۱۴ | ۱۸ | ۱۶ |
| شماره دانش آموز | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ | ۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ |
| نمره | ۱۵ | ۳ | ۴ | ۸ | ۹ | ۷ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
| شماره دانش آموز | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ | ۲۰ | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ |
| نمره | ۱۴ | ۹ | ۷ | ۶ | ۱۵ | ۱۳ | ۱۰ | ۱۱ | ۹ |
همچنین صحبتی با دانش‌آموزان داشته واز آنها سوال زیر پرسیده شد.
علت ضعف یادگیری شما در یادگیری درس فیزیک چیست؟
اما بعضی از پاسخهای که دانش‌آموزان داده اند عبارتند از:
دانش‌آموز ١: همیشه در کلاس درس فیزیک با ترس و اضطراب حاضر می‌شدم. و نمیتوانستم به خوبی درس فیزیک را یاد بگیرم.
دانش‌آموز ٢: از معلم فیزیک همیشه ترس و واهمه داشتم.
دانش‌آموز ٣: معلم‌های ما به خوبی تدریس نمی کردند و ماهم جرات صحبت در کلاس را نداشتیم دانش‌آموز ۴: معلم‌ها راحت به ما نمره میدادند و ماهم نمی خواندیم.
دانش‌آموز ۵: حجم کتاب‌های درسی بسیار زیاد بود.
سوالاتی از همکاران پرسیده شد و نظرات آنها را جویا شدم. سؤالات بدین گونه بودند:
١. به نظر شما چرا دانش‌آموزان در یادگیری مفاهیم فیزیک ضعیف هستند؟
٢. جهت آگاهی از وضعیت درس فیزیک فرزندتان چه روش هایی را پیشنهاد میدهید؟
٣. چگونه میتوان یادگیری فیزیک را در دانش‌آموزان را تقویت کرد؟
۴. به نظر شما چگونه میتوان نگرش منفی دانش‌آموزان را نسبت به یادگیری درس فیزیک از بین برد؟
نمونه ای از پاسخ همکاران به پرسش ها، چنین بود:
– باید با دادن تکالیف بیشتر به دانش‌آموزان آنها را وادار کرد که خوب یاد بگیرند.
-استفاده از روش‌های گروهی و مشارکتی در تدریس برخی از مفاهیم فیزیک.
– از دانش‌آموزان قوی تر خواست تا با دانش‌آموزان ضعیف تر کار کنند.
– تشویق دانش‌آموزان وتهیۀ جایزه توسط مدیر آموزشگاه.
برای آن که اطلاعات کافی و معتبر تری در زمینۀ بی علاقگی و ضعف دانش‌آموزان نسبت به درس فیزیک گردآوری نمایم نظر دو گروه از افراد درگیر با موضوع را نیز درباره سوال “علل بی علاقه بودن دانش‌آموزان به درس فیزیک را چه می‌دانید؟” جویا شدم
١ – گروه اول: که شامل، مشاور آموزشگاه و والدین دانش‌آموزان می‌باشند.
٢ – گروه دوم:همکاران که شامل، سر گروه فیزیک، همکاران هم رشته و مدیر آموزشگاه میباشد.
اهم نظرات گروه اول: بی انگیزه بودن دانش‌آموزان به تحصیل، نا امید بودن نسبت به آینده شغلی، بی اطلاعی دانش‌آموزان به نحوهخواندن و مطالعه ویادگیری فیزیک، آشنا نبودن دبیران به روش‌های جدید تدریس، کمی وقت نسبت به حجم کتاب.
اهم نظرات گروه دوم:عدم آشنای دانش‌آموزان به کاربرد فیزیک در زندگی روزمره، بی انگیزه بودن دبیران
، گذراندن بیش از حد، وقت دانش‌آموزان پای برنامه‌های کامپیوتری و تلویزیون، پایۀضعیف دانش‌آموز در دوره متوسطه اول، و این خود باعث عدم اعتماد به نفس در یادگیری فیزیک میگردد.
د – مطالعات در زمینه علل ضعف فیزیک
یکی از راه هایی که برای پی بردن به این مشکل مورد توجه قرار دادم، مطالعه مقالات و کتابهایی در زمینه علل ضعف فیزیک بود. بنده بعد از مطالعات زیاد به نتایج زیر در مورد ضعف دانش‌آموزان در درس فیزیک دست یافتم:
الف) عوامل ضعف آموزش درس فیزیک که مربوط به محتوای کتاب‌های درسی ابتدایی میباشد.
یکی از مهمترین اهداف آموزش فیزیک در این است که بچه‌ها بتوانند در شرایط جدید و با توجه به آموخته‌های قبلی مسائل را حل کنند و این امر وقتی میسر میشود که با دانش‌آموزان کار شده باشد و موقعیت‌های جدیدی را برای حل مسائل بوجود آوریم با توجه به این مطالب و هدف میبینیم محتوای درسی و کتاب‌های درسی چه محدودیت هایی را برای معلمان برای رسیدن به این هدف بوجود آورده است.
زمان تدریس فیزیک در مدارس محدود است محتوای ریز مواد درس فیزیک در همه پایه‌های ابتدایی تا چهارم دبیرستان براساس جدول زمانی است. اما حل مسئله و تشویق دانش‌آموزان به فکرکردن و پیداکردن روش حل مسئله و انجام تمرینات لازم در این رابطه نیازمند زمان است. در دومین همایش فیزیک کشور، آقای ایوبیان مقایسه کلاس درس فیزیک معلمان آلمان، ژاپن، آمریکا را با معلم ایران موشکافانه نشان دادند و مشخص شد که در مدارس کشورهای دیگر معلم مسئله ای میداد و با فراغ بال و خیال آسوده نظاره گر کار دانش‌آموزان بود ولی معلم‌های فیزیک کشور ما از ثانیه آغازین کلاس درس در جنب و جوش هستند تا فقط درس بدهند.
محتوی برنامه درس فیزیک ما طوری طراحی شده که مفاهیم زیاد تمرینات زیاد را بچه‌ها انجام بدهند بدون اینکه زمانی برای فکرکردن برای شاگردان در نظرگرفه شده باشد، میگنا دات آی آر. سپس. پس میبینیم محتوای درسی طوری طراحی شده که زمانی برای فکرکردن جهت رسیدن به جواب مسئله را برای کودک در نظرنگرفته و هر مطلب درسی در کتاب‌های ما باید در زمان ۴۵ دقیقه تدریس شود که این زمان در نرم جهانی فقط برای فکرکردن روی مسئله باید به دانش‌آموز داده شود تا خود به راه حل مسئله برسد.
در نتیجه باعث میشود که دانش‌آموزان مفاهیم پایه ای درس فیزیک را بخوبی یاد نگیرند.
٢ـ محدودکردن معلم در انتخاب محتوا و فعالیت مناسب
برنامه‌های کتاب‌های درس فیزیک در مقاطع مختلف طوری طراحی شده که هرگونه انتخابی را از معلمان ما سلب کرده که همین امر باعث شده که معلمان فقط فکر خود را روی مطالب درسی متمرکز کنند در صورتی که با تجدیدنظر در محتوا و آزادگذاشتن معلم در انتخاب آن معلم میتواند بین فعالیت هایی که دانش‌آموزان را به فکرکردن سوق میدهد و فعالیت‌های که فقط مشغول کننده هستند تفاوت بگذارد و فعالیت هایی را که تسهیل کننده یادگیری در بچه‌ها میشود.
٣ـ عدم هماهنگی در ارائه مطالب محتوای درس:
در بررسی که انجام دادم به این نتیجه رسیدم که محتوای درس علوم و فیزیک در سالهای قبل با سالهای بعد از هماهنگی مناسبی برخوردار نیست.
در خصوص عوامل ضعف آموزشی درس فیزیک که محتوای کتاب‌ها موجبات ان را فراهم میکنند، میتوان گفت توجه به معرفی مشاهیر فیزیک کشور، توجه کم به بازیهای فکری که کودکان را بیشتر به درس فیزیک جذب کند، به نیازهای اصلی آموزش گیرنده درس توجه کمی شده در این خصوص باید بگویم که فرد باید نبود چیزی را احساس کند تا نیاز به فکرکردن و سپس تلاش در جهت کشف ان را در فرد به وجود آورد، عدم انعطاف پذیری برنامه‌ها محتوای درسی در مقابل پیشرفت‌های جهانی علم فیزیک را میتوان از دیگر عواملی دانست آموزش این درس را دچار چالش کرده.
ب) عوامل ضعف آموزش فیزیک مربوط به خود دانش‌آموز
دومین عامل از عوامل ضعف آموزش فیزیک در نظر معلمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است علت ضعف در خود کودکان است گاهاً ما دانش‌آموزانی در مدرسه داریم که در درس دیگر نمره قابل قبول میگیرند و در یادگیری مطالب درسی مثل فارسی، تاریخ و… موفق هستند اما در درس فیزیک مشکل دارند. طبق تعریفی که دیسمور از اختلال فیزیک و حساب کردن کرده است، اختلال در یادگیری فیزیک نارسایی شدیدی است که در بوجودآمدن مهارت‌های حساب کردن و فیزیک بوجود میآید و با عقب ماندگی عاطفی یا عقب ماندگی ذهنی و یا شرایط نامساعد مدرسه قابل تبیین است.
به طور کلی نارسایی در یادگیری فیزیک را به دو قسمت تقسیم میکنند:
١ـ برطبق تحقیقات موجود، نارسایی در حساب کردن و در فیزیک گاهی به نوعی نارسایی دیگر در ارتباط است مثل دریافت شنیداری، دیداری، گفتاری و…
٢ـ نارسایی در تفکر کمی: نارسایی در حساب کردن و فیزیک ممکن است به خاطر اشکال در تفکر کمی برای بعضی از دانش‌آموزان بوجود آید به بیانی این کودکان قادر نیستند اصول فیزیک را درک کنند معمولاً در چنین مواردی کودکان میتوانند بخوانند و بنویسند ولی در انجام اعمال فیزیک اشکالاتی دارند چنین مشکلاتی ممکن است در مورد درک روابط فضای، یادگیری مفاهیمی چون بالا و پایین و چپ و راست، روابط مقادیر اندازه‌ها و اشکالات و غیره باشد.
گاهاً دانش‌آموزان شکست‌ها و موفقیت‌های خود را به چیزهایی نسبت میدهند که آنها بااین طرز فکر از موفقیت‌های خود در درس فیزیک به شانش یا چیز دیگر نسبت میدهند که به این موضوع درماندگی آموخته شده میگویند که امروزه متأسفانه درماندگی آموخته شده، در درس فیزیک در بین دانش‌آموزان بیشتر مشاهده میگردد.
مشکلات روانی از این قبیل باعث بوجودآمدن مشکلاتی در یادگیری درس فیزیک شده که گریبانگیر دانش‌آموزان زیادی شده و همین امر ضرورت مشاوران مجرب را در مدارس ابتدایی میطلبد، یکی دیگر از بیمارهای شایع در بین دانش‌آموزان ترس از اعداد است که مثل دیگر ترس‌های طبیعی نیست و در شرایط معینی بروز میکند با این همه دانش‌آموزانی که دچار چنین ترسی شده باشند به قول پیاژه: دستخوش نوعی «بیاستعدادنمایی» میشود که خود به خود درک روابط را دشوار ساخته، مانع یادگیری میشود بنابراین به جاست اگر مبارزه علیه «ترس از اعداد» را که اکثریت دانش‌آموزان را یک باره از اشتغال به مباحث فیزیک روی گردان میکند، از اهم وظایف مدرسه بدانیم.