آشنا سازی دانش‌آموزان با درس تفکر و سبک زندگی شهدا

روز اول ماه مهر… دل پر می‌کشد به سوی صف‌های مدرسه. لباس‌های اتوکشیده، کیف‌های رنگارنگ، لبخندهای شادی بر روی لب‌های کودکان. باز هم زنگ مدرسه…. صدا می‌آید.

… دنگ… دنگ… جنگ… جنگ…! صدا می‌آید، از گذشته‌های نه چندان. گذشته هایی که اگر امروز ما فراموش کنیم نسل فردا در زیر رگبار پیاپی تهاجم فرهنگی هرگز به یاد نخواهد آورد. خاطراتی که فراموش نخواهند شد. کیف هایی رنگین به رنگ خون خون. لبخندهایی که بر روی لب‌های کودکان یخ زد. فروغی که در دیدگانشان دوخته به افقی سرخ خشکید. مهرماه ١٣۵٩. یک روز پس از آغاز رسمی جنگ تحمیلی. آغاز مدرسه، آغاز شور و نشاط. شور و نشاطی که به جنگ بدل شد. جنگی نابرابر و دفاعی مقدس و جاودانه.

جنگی که مدرسه شد و از کودکان ما مرد ساخت.

و اینک، به حرمت خون شهیدان و به پاسداری گامهای کوچک کودکان شهید جنگ، هر سال اولین گامهای ورود به مدرسه را با هفته دفاع مقدس آغاز می‌کنیم، که تقارنی ارزشمند و نکوست. تقارنی که فضای دانشگاه‌ها و مدارس را به یاد و خاطره شهیدان والامقام متبرک ساخته و سنگر مدرسه را یادآور عصاره‌های پاک انقلاب می‌نماید. ما نیز در مدرسه دخترانه جمهوری اسلامی همگام با دیگر مدارس کشور هرسال همزمان با آغاز مهر ماه، مدرسه را به نام شهدا مزین کرده و گل کودکان را با یاد شهدا عطر آگین می‌نماییم. در سالن مدرسه یادمانی برای شهدا و دفاع مقدس می‌سازیم و تابلو‌ها را با تصاویر شهدا، خصوصا شهدای نوجوان متبرک می‌سازیم. از شهدا می‌گوئیم. از اهدافشان، خاطراتشان و وظیفه خودمان و کودکانمان را در قبال ایثارشان یادآور می‌شویم.

هفته دفاع مقدس می‌گذرد. عکس‌ها و آذین بندی‌ها به دروون جعبه‌ها منتقل شده و در یکی از کمدهای مدرسه برای استفاده در سال‌های بعد نگهداری می‌شود. و اگر خیلی دوست شهدا باشیم در دهه فجر هم یادی از آن‌ها می‌کنیم. اما آیا کافیست؟ حتی اگر هر روز سال را به نام هفته دفاع مقدس بنامیم کافیست؟ فرمانده ناحیه مقاومت بسیج بافق می‌گوید: هدف از برپایی یادمان و یادواره‌ها برپایی یک مجلس صرف نیست. بلکه باید بتوانیم راه و روش و تفکر شهدا را در جامعه نهادینه کنیم [i]. پس هدف ما باید نهادینه کردن راه وروش و تفکر و رسم شهدا باشد و این مهم بدون تداوم ناممکن می‌نماید. چه بهتر که از سال‌های ابتدایی تحصیل و در حقیقت آغاز ورود رسمی کودکان به جامعه و در مدرسه که محل پرورش روح و روان کودکان است بنیان نهاده شود تا کودکان که آینده سازان ایران اسلامی هستند هر چه بیشتر با سبک زندگی شهدا آشنا شوند. پدران ما در انقلاب به دنبال عبور از تمدن غربی بودند اما ما امروزه به سمت سبک زندگی غربی پیش میرویم. بخاطر همین است که سخن گفتن از آن برهه از تاریخ کشورمان کمی دشوار است. برهه ای که بچه‌های جنگ در کنار هم زندگیِ زنده ای داشتند و واقعاً زندگی می‌کردند. راستی، نسبت سبک زندگی امروز ما با دوران دفاع مقدس چیست؟ چرا امروز شهدا از دلاوری‌ها و شهامت‌های شهدا می‌گوئیم؟ چه لزومی به بازگویی آن حادثه هاست؟ با پرداختن به آن سبک، آیا می‌خواهیم بازگشت به گذشته کنیم؟ نسبت سبک زندگی رزمنده‌ها با اقتضائات امروز در چیست؟ چه نیازی به برگزاری یادواره‌های دفاع مقدس و پاسداشت آن ارزش‌ها می‌باشد؟ آیا شهدا در امروز ما فراموش شده هستند؟

تاریخ دفاع مقدس حکایات عجیب و تکان دهنده ای از عشق راستین شهدا سراغ دارد که بهره گیری از آنها همچون چراغ هدایتگر مسیر درست زندگی را به جوانان بعدی نشان خواهد داد. پس مطالعه در تاریخ دفاع مقدس و احوالات و وصیت نامه شهدا سدی مستحکم در برابر جنگ نرم می‌باشد. در جهت الگو برداری از شهدا جا دارد سخن امام خمینی رحمه ا… علیه را که بعد از شهادت نوجوان شهید ” حسین فهمیده ” بیان نموده بود را مرور می‌نماییم:”رهبر ما آن طفل دوازده ساله ای است که با قلب کوچک خود که ارزش اش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است، با نارنجک خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.

اینجانب به عنوان دبیر درس تفکر و سبک زندکی، ضرورت علاقمند ساختن دانش‌آموزان به مطالعه سبک و روش زندگی شهدا پژوهش شده، راه کارهایی برای این مهم طرح و اجرا خواهد گردید.

مقدمه

سبک زندگی:

ممکن است منظور از سبک زندگی موارد زیر باشد:

١. روش خاصی از زندگی یک شخص یا گروه. [ii] این تعریف بیشتر توضیح واژه سبک زندگی است.

٢. شیوه زندگی یا سبک زیستن که منعکس کننده گرایش‌ها و ارزش‌های یک فرد یا گروه است، عادات، نگرش ها، سلیقه ها، معیارهای اخلاقی، سطح اقتصادی و… که با هم طرز زندگیکردن فرد یا گروهی را میسازد[iii]. این تعریف همان معنای اصطلاحی است که امروزه در ادبیات علوم انسانی و اجتماعی رواج یافته است.

تعریفی که از سبک زندگی ارائه میشود بر حسب نگاهی که به انسان وجود دارد، متفاوت خواهد بود؛ و نوع نگاه به انسان نیز خود در درجه اول منبعث از نوع نگاه و جهانی بینی است که مکتب و آیین مسلط در جامعه ارائه میدهد و در درجه دوم، ناشی از شناختی است که خود انسان از کارکردها، ویژگی، شاخص ها، فلسفه (وجودی) و اهداف خویش از مبحث سبک زندگی انتظار دارد. [iv]

هفته دفاع مقدس:

٣١شهریور سالروز شروع جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، به عنوان آغاز هفته دفاع مقدس نامگذاری شده است. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ٢٨٨٧ روز به طول انجامید که طی آن هزار روز نبرد فعال صورت گرفت که ٧٩٣ روز حمله از سوی رزمندگان اسلام بود و ٢٠٧ روز از سوی ارتش متجاوز بعثی در طول جنگ شمار ٣٨١ هزار و ۶٨٠ نفر از نیروهای دشمن کشته و یا زخمی شدند و ٧٢ هزار نفر به اسارت نیروهای اسلام در آمدند.

در این هشت سال ٣٧١ فروند هواپیما و ٨٢ فروند بالگرد دشمن منهدم شد. ١٧٠٠ دستگاه تانک و نفربر، ۴٨٠ قبضه توپ و سه هزار و ٣۶٣ دستگاه خودرو نظامی به غنیمت ایران در آمد و و پنج هزار و ٧۵٨ دستگاه تانک و نفربر، ۵٣٢ قبضه توپ و پنج هزار و ١۵٢ دستگاه و خودرو نظامی دشمن منهدم گردید. مقاومت رزمندگان اسلام سبب شد تا ذخایر ارزی عراق که در ابتدای جنگ، حدود سی میلیارد دلار بود، پس از شکست در عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر به صفر برسد و پس از پایان جنگ، این کشور بیش از هفتاد میلیارد دلار بدهی داشته باشد. [v]

شهید:

در کتب لغت، برای کلمه شهید چند معنا ثبت شده است ؛ مانند امین در ارائه شهادت، گواه، کشته در راه خدا[vi]و کسی که چیزی از او پوشیده نیست [vii]. چنان که شهادت را؛ «خبر دادن به آنچه دیده شود و مجموع آنچه با حس درک کردنی است » دانسته اند[viii]. در مجمع البحرین آمده است: شهید از اسامی خداوند است ؛ یعنی آن که چیزی از او پنهان و غایب نمی ماند[ix]. در اصطلاح، این واژه بر افرادی اطلاق می‌شود که در راه خدمت به دین ودفاع از آن جان خود را فدا می‌کنند[x].

بیان مسئله:

اینجانب به عنوان دبیر تفکر و سبک زندگی از ابتدای شروع به کار خود در آموزش و پرورش در مواقع و فرصت‌های مختلف سعی کرده ام هر چه بیشتر به این موضوعات و مفاهیم بپردازم. اما متاسفانه گاهی با بی علاقگی دانش‌آموزان و نا آشنایی آن‌ها نسبت به شهدا حتی شهیدان شاخص روبرو شده ام. در یکی از موارد وقتی با تعدادی از دانش‌آموزان پایه ششم در مورد شخصیت شهید رجایی صحبت می‌کردم متوجه شدم حتی یک نفر از آنها این شهید والامقام را نمیشناسند و با نامش نیز آشنا نیستند.

فردای آن روز تعدادی از انها که کاملا متوجه ناراحتی من از این موضوع شده بودند در مورد شهید رجایی اطلاعاتی از خانواده و بزرگترها کسب کرده و در زنگ تفریح در مورد اطلاعات خود در این باره با من صحبت کردند که متوجه کم کاری ای که در این رابطه داریم شدم. به طوریکه هر سال در هفته دفاع مقدس و مناسبت‌های خاص به بیان خاطرات و شرح حال شهدا پرداخته ولی به صورت اساسی به سبک زندگی شهدا نپرداخته ایم. در صورتیکه راه برون رفت از مده مشکلات و معضلات جوانان جامعه الگو گیری از سبک زندگی شهداست.

چه در بیان مسائل حجاب و چه در مسائل اقتصادی و فرهنگی و… در مدرسه از دانش‌آموزان می‌خواهیم حجاب خود را رعایت کنند و در راه حفظ آن بکوشند. اما تا وقتی الگوهای مناسبی برایشان معرفی نشده باشد نمیتوان انتظار داشت که به خوبی حرفاهای ما را درک و به آن عمل کنند. آن هم در حالی که الگوهای بسیار مناسب در میان شهیده‌های دفاع مقدس موجود است. حتی در زمینه پرداختن به درس و ساعی بودن در زمینه‌های علمی، نوجوانان رزمنده ای که حتی در جبهه نبرد نیز درس و کتاب را فراموش نکردند می‌توانند الگوی خوبی باشند.

و خلاصه اینکه سبک زندگی شهدا به عنوان الگویی مناسب برای جامعه امرزو مطرح است و به گفته مینو اصلانی، رئیس سازمان بسیج جامعه زنان [xi] میتواند راهگشای معضلات امروز جامعه باشد. باید پیش از آنکه سبک زندگی غربی بر اذهان جوانان ما تسلط یابد دست به کار شد. باید شهدا ئ ایثارگران و سبک زندگی آنان به ویژه در سال‌های دفاع مقدس را بیش از پیش به نسل امروز معرفی کنیم تا بتوانند با پشتوانه این سیره در مقابل هجمه دشمن ایستادگی کنند. باید تلاش کرد که خروجی‌های مثبتی در زمینه معرفی و نشر ارزش‌های ایثار و شهادت در میان دانش‌آموزان داشته باشیم. ضرورت مطالعه و ترویج سبک زندگی شهدا در عصر حاضر که با جنگ اقتصادی مواجه هستیم بیش از پیش به چشم می‌خورد. سیره عملی و سبک زندگی شهدا به ما کمک می‌کند تا در بره‌های حساس امروز سر بلند بیرون بیاییم و دشمن را در عرصه جنگ نرم زمینگیر کنیم. اگر فکر کنیم که چون جامعه هدف ما جوانان هستند پس در سنین جوانی آغاز به آموزش این مهم بکنیم قطعا راه را به خطا رفته ایم. چرا که هر آموزشی که در سنین آموزش ابتدایی به کودکان داده شود در عمق وجود اون نفوذ کرده و نمود بیرونی آن در سنین جوانی به چشم خواهد خورد. پس باید یک پل ارتباطی بین نسل کودک و جان جامعه امروز و دفاع مقدس ایجاد کنیم تا آنها شهدا و ایثارگران را افرادی جدا از خود و دور از ذهن ندانسته با ایشان قرابت بیشتری داشته باشند.

بنابر این از ابتدای سال تحصیلی ٩٣-١٣٩٢ بر آن شدم که این مسئله را به عنوان موضوع اقدام پزوهی پی گیری کرده و راه کار هایی برای علاقمندی هر چه بیشتر دانش‌آموزان به مطالعه سبک زندگی شهدا یافته و اجرا نمایم.

اهداف گزارش:

هدف اصلی:

علاقمند ساختن ذلنش آموزان به مطالعه و بکار بردن سبک زندگی شهدا در زندگی

اهداف فرعی:

– معرفی شهدای زن به عنوان الگوهای برتر حجاب و عفاف به دختران امروز.

– تقویت روحیه ایثار و فداکاری در زندگی روزمره دانش‌آموزان.

– توجه ویزه دانش‌آموزان به شهدای فامیل و بستگان به عنوان الگوهایی در دسترس

– آشنایی با سبک زندگی دانش‌آموزان رزمنده

– علاقه به کتابخوانی به ویژه کتاب هایی با موضوع سرگذشت پزوهی شهدا.

بکاربردن سبک زندگی شهدا در زندگی

مقایسه با شاخص:

در مقایسه با شاخص دانش‌آموزان باید به مطالعه سبک زندگی شهدا و بکار بردن آن در زندگی علاقمند شوند.

ارزیابی از وضع موجود

همه ما بر این باوریم که آموزش از پرورش جدا نیست. یعنی آموزشی که به دور از پرورش باشد از کودکان روبات هایی بدون روح خواهد ساخت. پرورشی هم که دینی و اسلامی نباشد راه به جایی نخواهد برد و معنویت مقصد تربیت و پروش روح است. دو مسئله آموزش و پرورش به خصوص پرورش‌های اخلاقی به دلیل داشتن پتانسیل فرهنگ سازی مقدم بر هر چیز دیگری می‌باشد. [xiii] تجربه سی و پنج ساله انقلاب اسلامی ایران تا کنون این حقیقت را پیش روی ما نهاده است که جوانان جامعه ما نیاز به الگوهای مناسب مذهبی، ملی دارند. شکی نیست که نظام کلی ما دینی است و بهترین و برترین الگوها را به هر فرد مسلمان ارائه می‌دهد که همان ائمه معصومین علیهم السلام می‌باشند. اما لازم است اهرم‌های پیش برنده ای در موقعیت کنونی داشته باشیم. الگوهایی که خود، راه و روش و سبک زندگی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه بزرگوار علیهم السلام را پیشه کرده و بتوانند به زبان ساده پاسخ گوی نیازهای جوان امروز باشند.

با توجه به توصیف مزبورما در مدرسه با چند وضعیت روبرو بودیم:

تلاش مسئولان مدرسه در جهت هدایت دانش‌آموزان به سمت مسیر مناسب و گاه تکراری شدن حرف‌ها و اندرز ها، که کودکان محتاج نیدن حرف‌های نو و تازه اند.

عدم همکاری برخی از والدین با اولیا مدرسه در امر پرورش و اعتقاد اینگونه اولیا به وانهادن این امر به خانواده و توجه کردن ویزه مدرسه تنها به امر آموزش. که البته متاسفانه گاهی خانواده‌ها به دلیل محبت‌های افراطی به کودکان از همان سهم خود نیز که مهمترین سهم در پرورش روح و معنویت کودک است وا میمانند. به عنوان مثال دانش‌آموزی که در جواب تشویق مسئولان مدرسه به حفظ حجاب اظهار میکند که مادرم خودش مطلع است و می‌داند که من علاقه ای به چادر ندارم. پس بدیهیست مادری که خود نیازمند پرورش معنویت است چگونه می‌تواند بار سهم تربیتی مدرسه را هم عهده دار شود؟

شاخص‌های کمی و کیفی وضعیت موجود:

در هفته اول مهر ماه و بدو ورود دانش‌آموزان به مدرسه آنها با تزئینات سالن مدرسه که ویزه این ایام بود روبرو شدند. بخشی که با گونی‌های کنفی و گل رس تداعی کننده سنگر بود و تابلو‌ها که با تصاویر مناسب با این ایام زینت داده شده بودند. طی مشاهدات مستقیم توجه دانش‌آموزان را مد نظر داشتم.

فرم نظر سنجی ای آماده کرده و به دانش‌آموزان پایه‌های هفتم و هشتم در کلاس درس تفکر و سبک زندگی که جامعه هدف من در این پژوهش بودند داده، از آنها خواستم نظر خود را بیان کنند.

آشنا سازی دانش‌آموزان با درس تفکر و سبک زندگی شهدا

چگونه دانش آموزان را با سبک زندگی شهدا آشنا ساختم

آشنا سازی دانش‌آموزان با درس تفکر و سبک زندگی شهدا

آشنا سازی دانش‌آموزان با درس تفکر و سبک زندگی شهدا